Kako Kina (pretpostavlja se) postaje sve moćnija i počinje se nametati kao sila u čitavom svetu, imamo puno pravo preispitati njene univerzalističke težnje i koliko je sposobna osmisliti neku novu globalnost. Pojam univerzalnosti u sebi sadrži vrlo poznati paradoks – ona je sve samo ne univerzalna. Govoreći o njoj iz kineske perspektive, ta njena problematična priroda već u početku izlazi na videlo.
Dok se univerzalnost ljudskih prava pojavila kao proizvod prosvetiteljske filozofije, koja zastupa "trijumf razuma", univerzalnost na kineski način vezuje se za određeno poimanje civilizacije kao središta (zhong) koje širi civilizovanost prema periferiji. Prisetimo se da Kina samu sebe naziva, odnosno da od svojih susednih satelita traži da je nazivaju "središnjom zemljom" (Zhong guo) ili "Središnjim carstvom" u zapadnjačkim terminima. Na kosmološku, gotovo mističnu reprezentaciju moći jednog vladara nadogradila se stvarnost carske vlasti, koja se od III veka pre nove ere temelji na sve sofisticiranijoj i administrativnoj organizaciji države.
Tokom više od dva stoleća, "Kina" je bila jedina zemlja koja ne samo da se smatrala središtem sveta, već je taj svet i bila: do početka XX veka kinesko se carstvo rado nazivalo "sve što je pod Nebom" (tian xia), kojim vlada Nebeski Sin (tian zi). Brojni zapisi iz kanonskih izvora potkrepljuju takvu samoreprezentaciju Kine, kao središta koje isijava civilizaciju. U Konfučijevoj Knjizi rituala nalazimo opis Nebeskog Sina s prestolom u središtu četvorougla koji su feudalni prinčevi oblikovali prema kosmološkoj slici Zemlje, a koji spolja, s četri strane sveta, okružuje veći četvorougla "varbarskih" plemena – oni nisu izdvojeni na temelju etničke pripadnosti, već zbog nepoznavanja rituala, odnosno civilizovanih običaja (dakako, isključivo kineskih).
Izgleda da se s takvom reprezentacijom, iako potpuno simboličnom (osim ako je to upravo zbog njene simbolične prirode), poklapala imperijalna ideologija tokom dve hiljade godina svoga postojanja. Još u vreme utemeljujuće dinastije Han (206. g.pr.n.e. – 220. g.n.e.), koja je na istočnom kraju evroazijskog kontinenta uspostavila pax sinica u isto vreme kada je na njenom drugom kraju nametnut pax romana, sveprisutna je bila izreka koja je nalikovala političkom sloganu: "Hanovci ujedinjuju sve što je pod Nebom". Ta će dinastija intenzivirati ujedinjavanje kineske teritorije koje je 221. g.pr.n.e. poveo prvi car Qin Shihuangdi i koje će potrajati četiri veka te dati ime kineskoj civilizaciji, jeziku i onome što prema savremenoj podeli naziva "dominantnim etnosom", odnosno nekoj vrsti nacionalnog identiteta.
U geopolitičkom smislu ta sila simboličkog sjaja predstavlja sledeće: takozvani "sinizirani" svet koji pokriva čitavu istočnu Aziju oko kineske teritorije u užem smislu, tj. Koreju, Japan, Vijetnam, ali i ostale kulture koje su, do određenog stupnja i u različitim trenutcima u istoriji, bili pod uticajem Kine. Taj se utiecaj ogledao pozajmljivanjem njenog pisma, strukture vlasti, birokratskog modela, poimanjem društvene hijerarhije ili usvajanjem određenih religijskih formi koje su nastale u Kini ili ih je ona asimilirala – misli se, u prvom redu, na budizam, koji je došao iz Indije, ali je u potpunosti siniziran tokom VII i VIII veka.
S druge strane, svaki put kada bi neko zadirao u kinesku teritoriju, pa čak i tokom invazija i čitavih razdoblja "varbarske" okupacije, vladala je ideja da će se ti varbari u krajnjem promeniti i postati deo kineske civilizacije. Takve scenarije potvrđuje i istorija, ponajpre sudbina mongolske dinastije Yuan (1264-1368) i mandžurske dinastije Qing (1644-1911). Tek je početkom XIX veka kinesko carstvo počelo slati diplomatske predstavnike u druge zemlje i obraćati im se kao ravnopravnima – dotad je poznavala samo sistem danaka (koji je periferija plaćala središtu kao čin odanosti).
Tek su spontani napadi zapadnjačkih sila, počevši s Opijumskim ratovima (1840-1860), doista primorali Kinu da počne doživljavati samu sebe kao običnu zemlju ili jednu od brojnih nacija. Njeno samorazumevanje kao zapravo jedine (…)
