Pretežno ispraćen ravnodušnošću, 15. oktobra 1989. u Parizu, preminuo je jedan od izuzetnih pisaca iz druge polovine 20. veka. Njegovo ime? Danilo Kiš. Bio je Jugosloven (i držao se tog imena). Širom sveta, mnogi pisci, od Suzan Zontag do Huana Gojtisole, od Josifa Brodskog do Milana Kundere, izuzetno su ga cenili. Bilo je čak i glasova koji su ga predlagali za Nobelovu nagradu za književnost. Njegova publika, međutim, u Francuskoj gde je boravio, bila je skučena, skoro tajnovita. Sve čemu se moglo nadati, u njegovom slučaju, bilo je posthumno prepoznavanje, dostojna reevaluacija: ipak, to se očigledno nije dogodilo. I uprkos dodatnom štampanju njegovih izdanja i prevoda nakon smrti (Španija je počela u skorije vreme s objavljivanjem njegovih sabranih dela), važnost Kiša izvan njegove matične zemlje, danas nepostojeće, ostaje u ogromnoj meri nepoznata većini ljudi. Vreme je da se ta nepravda ispravi.
Kiš je rođen 1935. godine u Subotici, na granici Mađarske i Jugoslavije, kao dete mađarsko-jevrejskog oca i crnogorske majke. Kada je imao četiri godine, 1939, kršten je u pravoslavnoj crkvi u Novom Sadu, u Vojvodini (severna pokrajina Srbije). Krštenje je, očigledno, prevashodno imalo svrhu da ga spase antisemitskih progona koji će uskoro početi. Nakon tragične Novosadske racije tokom januara 1942. (tj. masakra nad Jevrejima i Srbima u Vojvodini od strane mađarskih fašista), do svoje 13. godine živeo je u mestu rođenja svog oca — centralne figure njegova tri romana — koji će biti deportovan u Aušvic, odakle se nikada neće vratiti.
Kiš će se 1947. "ujediniti" sa svojom majkom u Crnoj Gori, gde je proveo srednjoškolske dane. Nakon mature, upisaće se na Univerzitet u Beogradu (na novo, tek formirano, odeljenje za komparativnu književnost). Upravo će u Beogradu, takođe, započeti svoju karijeru književnika, kao potpuno nezavisan od vladajućih dogmi Titove Jugoslavije, odakle će biti izbacivan, s vremena na vreme, uz burne sporove. Potom će postati srpskohrvatski pisac na raznim francuskim univerzitetima (u Strazburu, Bordou, Lilu), ne gubeći veze sa svojom matičnom državom, u kojoj su objavljivana njegova dela (romani, novele, eseji) i gde će postati poznat, istovremeno, po svojim prevodima na srpskohrvatski, ruskih pesnika (Osipa Jemiljeviča Mandeljštama, Sergeja Aleksandroviča Jesenjina i Marine Ivanovne Cvetajeve), mađarskih (Šandora Petefija, Endrea Adija) i francuskih autora (Lotreamona i Remona Kenoa). Svoje poslednje godine proveo je u Parizu, uz redovne posete Jugoslaviji.
Takva sudbina, tipična za centralnu Evropu, obeležiće njegovo delo. Pre svega, kao istorijsko iskustvo, na koje stalno upućuje (krhkost "malih nacija" spram Istorije, isprepletenost zajednica, prelaženje granica, gotovo spontani kosmopolitizam, konkretan i tragičan otpor fašizmu i staljinizmu). Ali takođe, iznad svega, kao specifična fantastika koja izrasta u takvim kontekstima. "Nasledio sam od svoje majke", govorio je Kiš, "tendenciju da kombinujem činjenice i legende, a od svog oca, patetiku i ironiju." Patetika i ironija, i nikako jedno bez drugog: svega toga ima.
Pored mladalačkog romana Mansarda, u kojem evocira svoje boemske formativne godine (uz iznenađujuću kombinaciju upravo lirične i ironične distance), njegova književna dela podeljena su u dve velike kategorije:
1. Autobiografski inspirisana serija, orijentisana na detinjstvo u centralnoj Evropi tokom ratnih godina: Rani jadi, kratke priče (…)
