Od najranijeg detinjstva Amerikanci i Amerikanke uče da su Sjedinjene Američke Države tokom rata za nezavisnost (1775-1783) odbacile nasledno uređenje i zamenile ga zakonom „od naroda za narod“. Nije li Tomas Džeferson, jedan od Očeva osnivača države, pisao da njeni žitelji žele „prirodnu aristokratiju“ zasnovanu na „vrednosti i talentu“, a ne „veštačku aristokratiju“ koja se temelji na sreći i rođenju, kao što je to bio slučaj u Ujedinjenom Kraljevstvu?
Od svih primera gaženja po ovom osnivačkom principu, najteže posledice je svakako imao sistem rasne diskriminacije nametnut crnačkom stanovništvu SAD. Međutim, još jedan, diskretniji oblik njegovog jasnog kršenja ustanovljen je početkom XX veka: uvrštavanje porodičnog porekla u kriterijume za prijem na najbolje univerzitete u zemlji. U trenutku upisa, mladi kandidati i kandidatkinje imaju privilegovan tretman ukoliko je jedan od njihovih roditelja – najčešće otac – i sam pohađao istu ustanovu. Rečima pisca Majkla Linda, „Čuvajući javne funkcije za članove pseudoaristokratije ’sreće i rođenja’, pravo akademskog nasleđivanja pustilo je aristokratsku zmiju u rajski vrt demokratske republike.“
Ovi kriterijumi izbora naslednika (legacy preferences) su danas na snazi u tri četvrtine od sto najbolje kotiranih američkih univerziteta, kako javnih, tako i privatnih. Njih koristi i najboljih sto humanističkih fakulteta u Sjedinjenim Američkim Državama. Pored školskog uspeha, boje kože, pola i geografskog porekla, ove ustanove procenjuju i porodice kandidata i kandidatkinja, ne otkrivajući pritom pojedinačni uticaj bilo kog od ovih kriterijuma. Broj potomaka nekadašnjih studenata raste s porastom prestiža ustanove. Prema skorašnjoj anketi objavljenoj u Harvard krimsonu, 29% harvardskih brucoša su deca makar jednog roditelja koji je studirao na tom univerzitetu.
Ova reprodukcija elita putem porodičnih veza nadovezuje se na problematičniji izostanak socioekonomske raznovrsnosti u najglamuroznijim obrazovnim institucijama. Iako Harvard ne prestaje da se hvali time što početkom iduće školske godine više od polovine njegovog studentskog tela neće biti belo, jedno istraživanje objavljeno 2017. godine pokazalo je da više od polovine studenata na tom univerzitetu dolazi iz najbogatijih 10% porodica u državi. Oni čije porodice su među najbogatijih 1% brojni su skoro koliko i njihovi vršnjaci iz najsiromašnijih 60% domaćinstava.
U okruženju koje je već poznato po izraženoj društvenoj nejednakosti, porodične privilegije predstavljaju još viši nivo favoritizma. Kao što je to naglasio britanski pisac Ričard Rivs, istraživač pri Brukings institutu, pripadnicima više srednje klase danas nije dovoljno to što svom potomstvu grade privilegovan položaj tako što se nastanjuju u mondenskim naseljima u kojima se nalaze najbolje škole, oni su počeli da koriste svoja prezimena kao ulaznice u njih. „Tata nam više ne pomaže samo tako što nas uči bejzbolu u bašti porodičnog doma,“ piše on. „Tata danas podmazuje članove komisije za prijem.“
Iako je duboko ukorenjeno u Sjedinjenim Američkim Državama, ovo pravo akademskog nasleđivanja je „gotovo nepoznato bilo gde drugde“, primećuje novinar Danijel Golden, koji to smatra „skoro isključivo američkim“ fenomenom. Kako je moguće da se država izrasla iz revolucije protiv aristokratije pokazala kao tako plodno tle za prijem na osnovu porodičnog porekla? Kako se pravda takva praksa koja se obavlja naočigled svih i to, navodno, na racionalan način?
Odabir na osnovu nasledstva uveden je nakon Prvog svetskog rata, kako bi se ograničio priliv migranstkih studenata – na prvom mestu Jevreja – u najprestižnije obrazovne ustanove na Istočnoj obali. Nezadovoljni time što su novopridošli studenti ugrožavali čistotu anglosaksonskih elita i njihove meritokratije, rektori su uveli kvote za Jevreje. Kada je ovaj potez postalo nemoguće braniti, univerziteti su počeli da koriste indirektnije mehanizme za isključivanje Jevreja, među kojima i uspostavljanje još sumanutijih kriterijuma, poput „karaktera“, „geografske raznolikosti“ ili „porodičnog porekla“.
Sto godina kasnije, kriterijumi nasleđivanja nastavljaju da služe kao sredstvo ogromne diskriminacije. Prema pravnicima Džonu Britanu i Eriku Blumu, studenti i (…)
