Prema svom ustavu: „Narodna Republika Kina je socijalistička država […] kojom radnička klasa vlada na osnovu saveza radnika i seljaka“. To što ustav neke države nije savršen prikaz njene stvarnosti nikoga ne bi trebalo da iznenadi. Međutim, u ovom slučaju radi se o ogromnoj razlici. Današnje kinesko društvo pokazuje sve karakteristike kapitalizma: rad predstavlja robu, potrošačko društvo služi kao garancija društvene stabilnosti i pokretač privrednog rasta, a mehanizmi društvene reprodukcije zasnovani na novcu, obrazovnom kapitalu i ličnim vezama dodatno produbljuju postojeće nejednakosti. Ironijom sudbine, većinu eksploatisanih masa čine upravo oni koji navodno vladaju zemljom: seljaci i radnici.
Ovaj jaz između narativa i stvarnosti karakterističan je za čitavu istoriju Komunističke partije Kine (KPK). Od kako je osnovana u julu 1921. godine, ona se vodila idejom društva koje još uvek ne postoji prvo kako bi se razvila, a potom kako bi se održala na vlasti, ali i da bi transformisala državu. Dok je na taj način ostala odana revolucionarnim idejama prve polovine XX veka, KPK je uspela da osavremeni kinesku državu i pritom izvuče nezanemariv deo stanovništva iz siromaštva i osnaži naciju. Ne može biti sumnje da je to razlog podrške koju uživa u narodu. Pored toga, kontrola nad pandemijom kovida-19 na teritoriji Kine doprinela je utisku da je, bez obzira na svoje propuste i greške, Komunistička partija Kine nezamenljiva.
Za Kinu je početak dvadesetog stoleća bio mračno doba. Doba propasti pokušaja reforme carstva za vreme dinastije Ćing (1644-1911); krhkosti republike proglašene 1912. godine koja se nalazila pod kontrolom regionalnih vojnih zapovednika; slabosti tržišne ekonomije. Većina kineskih nacionalista stoga je zaključila da bi jedino snažna jednopartijska država bila u stanju da modernizuje Kinu i pomogne joj da se suprotstavi imperijalističkim silama.
Oktobarska revolucija u Rusiji 1917. godine samo je učvrstila to ubeđenje. Majušna KPK imala je određenih prednosti u odnosu na svog glavnog rivala Kuomintang : oslanjala se na jasnu teoriju (marksizam), organizacioni model (boljševizam) i državu (Sovjetski Savez). Međutim, partija nije oklevala da raskine sa svojim glavnim zaštitnikom, kako u teorijskom, tako i u praktičnom smislu, u trenutku kada je procenila da nužnost to nalaže (krajem pedesetih godina prošlog veka).
Prilagođavanje teorije bilo je prisutno od samog njenog osnivanja. Prvi problem ležao je u tome što KPK nije bila partija radničke klase. Nerazvijenost industrije ograničila je broj proletera, koji su 1949. godine činili samo 0,5% stanovništva, dok su 1930. godine predstavljali samo 8% članstva partije. Gotovo sve njene vođe bile su obrazovane i poticale su iz srednjih slojeva (dobrostojeće seljaštvo, inteligencija iz unutrašnjosti, visokokvalifikovani radnici). Iako je vodila borbu zajedno sa komunistima, radnička klasa oduvek je živela nezavisan politički život kroz sopstvene organizacije: tajna društva, solidarne mreže zasnovane na geografskom principu i sindikate. Nakon 1949. godine, industrijalizacija je dovela do snažnog rasta broja radnika i radnica, kojih je 1995. godine bilo 150 miliona (8% stanovništva i nešto više od 10% članstva partije).
Novi režim pružio je jednom delu te populacije daleko bolje uslove života i rada: siguran posao, socijalnu zaštitu, stan, kolektivnu potrošnju. Najveći deo kineskog radništva koji se nije utopio u birokratiju (i samim time ostao merilo uspeha režima i glavni mehanizam za sprovođenje njegove politike industrijalizacije) branio je svoj klasni interes, ponekad i od same partije. Na primer, 1957. godine, mnogi radnici protivili su se uvođenju „naučnih“ metoda organizacije rada i vlasti sitnih socijalističkih direktora. Radnici su čuvali jednakost i za vreme Kulturne revolucije (1966-1976), kada su se borili za očuvanje svojih materijalnih privilegija i njihovo proširenje na privremene radnike.
Drugi problem ležao je u tome što je partija smatrala da će novo društvo nastati kao direktna posledica nacionalne obnove i jačanja njene moći. Klasna analiza korišćena je u cilju mobilizacije stanovništva, a ne da bi se objasnila društvena stvarnost. Stoga je potreba za nacionalnim jedinstvom ili osvajanjem vlasti nalagala saveze sa drugim snagama u društvu – što je bio slučaj u vreme rata sa Japanom (1937-1945) (…)
