Pretplata Donacije
sr | fr | en | +
Accéder au menu

KA REKONSTRUKCIJI DEMOKRATIJE

Kako je nastalo civilno društvo

Pojam „civilnog društva“ ili „građanskog društva“, koji je na Zapadu tokom XX veka nestao iz svakodnevnog političkog govora, ponovo je isplivao na površinu tokom debate o krizi predstavničke demokratije. Njegov povratak u modu, pak, doneo je i značajnu semantičku promenu u odnosu na njegovo izvorno „moderno“ značenje, koje je i samo predstavljalo odgovor na sveopštu transformaciju tadašnjeg političkog života.

Pojam „građanskog društva“ vuče korene iz Aristotelovog pojma koinonia politike \(bukvalno, „politička zajednica“) i njegovih brojnih latinskih prevoda (societas civilis, communitas civilis, communicatio, communio i coetus) koje dugujemo Ciceronu i uz pomoć kojih je antički svet definisao politički entitet grada-države (polis, civitas). Pod građanskim društvom u ovom slučaju podrazumeva se zajednica građana osnovana sa ciljem „dobrog života“. Budući da su institucionalizacija prirodnih nejednakosti prisutnih u društvu, kao i prava glave porodice, bili prepoznati kao neposredno politički, građansko društvo preklapalo se sa političkim.

Nasuprot tome, termin „građansko društvo“ u svom modernom značenju odnosio se na sferu privatnih interesa građana i građanki, koja podrazumeva postojanje politike i političkih institucija (naročito države), ali je jasno razdvojena od njih. Iako je ova definicija pojma građanskog društva prisutna već u radu filozofa Žana Bodina. ona je ušla u upotrebu zahvaljujući racionalističkim političkim filozofima Tomasu Hobsu i Džonu Loku. Društvo više nije tumačeno kao prirodna stvar, već, naprotiv, kao veštačka posledica društvenog ugovora ili pakta koji označava želju ljudi da se dobrovoljno udruže i napuste životinjsku egzistenciju neizvesnosti i nasilja (bellum omnium contra omnes, „rat svih protiv sviju“) — karakterističnu za ljudsko postojanje u „prirodnom stanju“ — i uz pomoć kojeg se uspostavlja suverena vlast koja je izražava i predstavlja težnju ka redu i jedinstvu društvenog tela.

„Tako uspostavljen savez“, smatra Hobs, „naziva se civitas ili građansko društvo, ali i građanska ličnost.“ Dakle, bez institucije suverene vlasti koja ga konstituiše i štiti, građansko društvo ne bi moglo da postoji. Naličje ovog „civilizovanja“ međuljudskih odnosa bila je depolitizacija društva: ono se pretvara u skup građana zaokupljenih sopstvenim privatnim poslovima, čiji je jedini politički interes pravna izvesnost da će tim poslovima moći da se bave, što im suverena vlast garantuje. To važi i za one koji, poput Loka, još u „prirodnom stanju“ primećuju privatne društvene odnose koji se tipično vezuju za civilno društvo: porodicu, vlasništvo, korišćenje novca i tržišnu razmenu. U suštini, i u ovom slučaju nužno je sklopiti sporazum između pojedinaca i veštački stvoriti državu (kroz pakt ili proglas) kako bi se rodilo „građansko ili političko društvo“ i ustanovile njegove (…)

Obim celog teksta : 1 426 reči.

Ovaj tekst je rezervisan za pretplatnike

Izaberite svoju formulu pretplate i kreirajte svoj profil
Pretplati se
Pretplaćeni ste? Konektujte se kako biste pristupili tekstovima online
Identifikujte se

Rafaele Laudani

je istraživač na odeljenju za istoriju, antropologiju i geografiju Univerziteta u Bolonji.
PREVOD: Pavle Ilić

Podeli ovaj tekst