Pojam „civilnog društva“ ili „građanskog društva“, koji je na Zapadu tokom XX veka nestao iz svakodnevnog političkog govora, ponovo je isplivao na površinu tokom debate o krizi predstavničke demokratije. Njegov povratak u modu, pak, doneo je i značajnu semantičku promenu u odnosu na njegovo izvorno „moderno“ značenje, koje je i samo predstavljalo odgovor na sveopštu transformaciju tadašnjeg političkog života.
Pojam „građanskog društva“ vuče korene iz Aristotelovog pojma koinonia politike \(bukvalno, „politička zajednica“) i njegovih brojnih latinskih prevoda (societas civilis, communitas civilis, communicatio, communio i coetus) koje dugujemo Ciceronu i uz pomoć kojih je antički svet definisao politički entitet grada-države (polis, civitas). Pod građanskim društvom u ovom slučaju podrazumeva se zajednica građana osnovana sa ciljem „dobrog života“. Budući da su institucionalizacija prirodnih nejednakosti prisutnih u društvu, kao i prava glave porodice, bili prepoznati kao neposredno politički, građansko društvo preklapalo se sa političkim.
Nasuprot tome, termin „građansko društvo“ u svom modernom značenju odnosio se na sferu privatnih interesa građana i građanki, koja podrazumeva postojanje politike i političkih institucija (naročito države), ali je jasno razdvojena od njih. Iako je ova definicija pojma građanskog društva prisutna već u radu filozofa Žana Bodina. ona je ušla u upotrebu zahvaljujući racionalističkim političkim filozofima Tomasu Hobsu i Džonu Loku. Društvo više nije tumačeno kao prirodna stvar, već, naprotiv, kao veštačka posledica društvenog ugovora ili pakta koji označava želju ljudi da se dobrovoljno udruže i napuste životinjsku egzistenciju neizvesnosti i nasilja (bellum omnium contra omnes, „rat svih protiv sviju“) — karakterističnu za ljudsko postojanje u „prirodnom stanju“ — i uz pomoć kojeg se uspostavlja suverena vlast koja je izražava i predstavlja težnju ka redu i jedinstvu društvenog tela.
„Tako uspostavljen savez“, smatra Hobs, „naziva se civitas ili građansko društvo, ali i građanska ličnost.“ Dakle, bez institucije suverene vlasti koja ga konstituiše i štiti, građansko društvo ne bi moglo da postoji. Naličje ovog „civilizovanja“ međuljudskih odnosa bila je depolitizacija društva: ono se pretvara u skup građana zaokupljenih sopstvenim privatnim poslovima, čiji je jedini politički interes pravna izvesnost da će tim poslovima moći da se bave, što im suverena vlast garantuje. To važi i za one koji, poput Loka, još u „prirodnom stanju“ primećuju privatne društvene odnose koji se tipično vezuju za civilno društvo: porodicu, vlasništvo, korišćenje novca i tržišnu razmenu. U suštini, i u ovom slučaju nužno je sklopiti sporazum između pojedinaca i veštački stvoriti državu (kroz pakt ili proglas) kako bi se rodilo „građansko ili političko društvo“ i ustanovile njegove (…)
