Pretplata Donacije
sr | fr | en | +
Accéder au menu

NAKON AVGANISTANA, SJEDINJENE AMERIČKE DRŽAVE MENJAJU PRISTUP RATOVANJU

 Manje trupa, više dronova

Potpunim povlačenjem američkih vojnika iz Avganistana, predsednik Džozef Bajden je pokazao da neće podleći pritisku “ratnih jastrebova”. Slanje brojnih američkih trupa u dugotrajne ratove više ne dolazi u obzir. Ali to ne znači da se Sjedinjene Države okreću pacifizmu, daleko od toga...

Svojim suprotstavljanjem svim pristalicama produženog prisustva američkih trupa u Avganistanu, Džozef Bajden je protiv sebe ujedinio širok neprijateljski front, od tradicionalnih ratnih huškača željnih dokazivanja američke superiornosti, do „liberalnih intervencionista”, navodno zabrinutih za sudbinu avganistanskih žena. Bajden, međutim, nije nikakav golub mira — njegova politička karijera vrlo rečito svedoči o tome. On je naprosto okončao jednu intervenciju koja niti je sprečila napredovanje talibana, niti je osujetila razvoj regionalnog ogranka Islamske države (Islamska država Pokrajine Korsan, IS-KP), daleko opasnije po Sjedinjene Države od samih talibana.

Rasulo avganistanske vlade i tragični haos koji su propratili poslednju fazu povlačenja američkih i savezničkih trupa iz Kabula predstavljali su pak prigodan epilog dvadesetogodišnjeg „rata protiv terorizma” koji je otpočela Bušova administracija nakon napada izvršenih 11. septembra 2001. Što se pak demonstracije američke sile tiče, ovaj poduhvat je rezultirao još jedinim teškim porazom u periodu nakon Drugog svetskog rata, porazom koji podseća na onaj vijetnamski. U „ratu protiv terorizma”, posledice iračkog debakla su teže od avganistanskog rasula, iako se američko povlačenje iz Bagdada odvijalo bez trzavica. Strateški ulozi u Iraku značajniji su od onih u Avganistanu, jer Zaliv je za američku imperiju još od 1945. godine predstavljao zonu prioritetnih interesa.

Neokonzervativni trust mozgova zvani Projekat za novi američki vek (Project for the New American Century), koji je okupljao i demokrate i republikance, a unutar kojeg je stasala i većina budućih glasnogovornika Bušove administracije, još 1998. godine je uputio hitan zahtev predsedniku Klintonu da izvrši invaziju na Irak.

Dva izdanka ovog trusta bili su i sekretar za odbranu Donald Ramsfeld i njegov zamenik Pol Volfovic, koji su nakon 11. septembra zahtevali momentalnu invaziju na Irak. Međutim, vojne glavešine zahtevale su da odgovor krene od Avganistana, gde se nalazila baza Al Kaide. Brojnost trupa koje su isprva poslate u ove dve zemlje pak jasno ukazuje na razliku u prioritetima: manje od 10.000 ljudi poslato je u Avganistan 2002. godine (a manje od 25.000 do 2007. godine), naspram 140.000 poslatih u Irak već 2003. godine. Pa ipak, američke trupe su bile primorane da se evakuišu iz Iraka 2011. godine, u skladu sa odredbama ponižavajućeg „sporazuma o statusu snaga”, koji je 2008. godine Bušova administracija potpisala sa iračkom vladom Nurija el Malikija... bliskog prijatelja Irana.

Sjedinjene Države su tako ostavile Irak da se potčini susedu koji je za američke interese daleko pogubniji od talibana. Ako pak povlačenje američkih trupa nije dovelo do momentalnog rasula vladinih oružanih snaga koje je Pentagon obučavao, to je samo zato što im 2011. godine ništa nije pretilo. Međutim, kada je tri godine kasnije Islamska država Iraka i Levanta (kasnije Organizacija Islamske države) iz Sirije izvršila invaziju na iračku teritoriju, vojska zvaničnog Bagdada doživela je poraz sličan onom koji su trupe iz Kabula doživele u avgustu 2021. 

Zaglibljenost u Iraku 

Administracija mlađeg Buša nadala se da je u „ratu protiv terorizma” pronašla idealan ideološki izgovor za nastavak imperijalnih američkih ekspedicija, budući da je traumatizovano američko stanovništvo u velikoj meri podržavalo nove vojne misije. Deset godina ranije, prethodni predsednik iz iste porodice, Džordž H. V. Buš, verovao je da se oslobodio „vijetnamskog sindroma”, odnosno protivljenja američkog naroda imperijalnim ratovima nakon poraza u Indokini, zahvaljujući tome što je uspešno i u rekordnom roku obavio Zalivski rat protiv Iraka. Sledeći put pak iluzija nije potrajala.

Zaglibljivanje u Iraku ponovo je rasplamsalo ovaj „vijetnamski sindrom”. Nadalje, „kredibilitet” Vašingtona, odnosno njegova sposobnost da obeshrabri protivnike, umnogome je smanjen, što je dalo dodatni vetar u leđa iranskim i ruskim planovima na Bliskom istoku. Bušov tim je omanuo jer nije poštovao pravila vojne doktrine razvijene pod Ronaldom Reganom (1981—1989) i starijim Bušom (1989—1993), koja je počivala na lekcijama iz Vijetnama i tehnološkom napretku digitalnog doba.

Cilj ove nove doktrine, čiji su kreatori bili i Ričard Čejni i Kolin Pauel, odnosno sekretar (…)

Obim celog teksta : 2 068 reči.

Ovaj tekst je rezervisan za pretplatnike

Izaberite svoju formulu pretplate i kreirajte svoj profil
Pretplati se
Pretplaćeni ste? Konektujte se kako biste pristupili tekstovima online
Identifikujte se

Žilber Aškar

Je profesor studija razvoja na Školi orijentalnih i afričkih studija (SOAS) pri Univerzitetu u Londonu.
PREVOD: Tanja Gavrilović

Podeli ovaj tekst