Kada je reč o političkoj situaciji u Jemenu, medijska pažnja se najčešće usredsređuje na pobunu Huta i na rat koji protiv njih vodi koalicija predvođena Saudijskom Arabijom i Ujedinjenim Arapskim Emiratima (UAE). Pominjanjem separatističkih snaga na jugu ili džihadističkih frakcija povezanih sa Al Kaidom, umanjuje se uloga Jemenske reformske stranke (Islah), koja se često opisuje kao jemenski ogranak Muslimanske braće, čiji su odnosi sa Saudijskom Arabijom ambivalentni, a sa UAE prilično zategnuti.
Krajem decembra 2021. godine, Rijad je svom savezniku Islahu poslao dva protivrečna signala. S jedne strane, saudijski ambasador u Jemenu Mohamed el Žaber primio je delegaciju stranke Islah, koja je kao cilj posete navela „zbijanje redova“ protiv „milicije Huta“. S druge strane, Hasan el Šehri, saudijski komentator blizak vlastima i veoma prisutan u medijima, u svom gostovanju na emiratskom kanalu Sky News Arabia oštro je i preteće govorio o ovoj formaciji i ukazivao na njene veze sa Muslimanskom braćom (koju Rijad i, naročito, Abu Dabi smatraju „teroristima“). Ova dva događaja oslikavaju ambivalentnost saudijske pozicije, kojoj je Islah potreban, ali ga i odbacije, koja je na jemenskom tlu povezana sa Islahom, ali na regionalnom nivou gradi strateški savez sa UEA. Ovo se dešava u kontekstu u kojem se koalicija koju je 2015. godine osnovao Mohamed Ben Salman (MBS), tadašnji ministar odbrane Saudijske Arabije, sa namerom da za nekoliko nedelja završi sa Hutima, na kraju našla u vojnom ćorsokaku. Koalicija neprestano slabi, svedena na labavo povezan saudijsko-emiratski skup.
U jesen 2021. godine, dok su Huti prodirali sve dublje u region Marib, vojne i plemenske vođe bliske Islahu javno su kritikovale strategiju koalicije, primetivši da ona prednost daje vlastitim interesima, a ne interesima jemenskog stanovništva. Rijad i Abu Dabi su zauzvrat odlučili da na nekoliko dana obustave bombardovanja Huta iz vazduha, a nastavili su kada je guverner Mariba, Sultan el Arada, plemenski vođa koji podržava Islah, dao uvredljivu izjavu o Saudijcima i Emiratima.
Revolucionarna pozadina
Ovi događaji, koji mogu ličiti na anegdote, odražavaju složenost odnosa između Islaha i moćnog Rijada. Prisetimo se da je Saudijska Arabija izvorište islamističkog pokreta u Severnom Jemenu. Uistinu, zvanično osnovan 1990. godine, Islah je delimično rezultat paralelnog obrazovnog sistema u Jemenu i takozvanih „naučnih instituta“ finansiranih od strane monarhije i vehabijskog islama još od 1970-ih. Bliže gledano, Islah je stvoren spletom uticaja tri aktera. To su, naravno, Saudijska Arabija i Muslimanska braća (posebno nakon što su, krajem 1960-ih, pristigli brojni egipatski, sirijski i sudanski profesori sa transnacionalnom sunitskom ideologijom), ali i lokalna plemena. Upravo je šef plemenske konfederacije Hašed, šeik Abdalah el Ahmar, osnovao Islah 1990. godine, zajedno sa verskim vođom Abdelmadžidom el Zindanijem, koji je takođe osnovao i Univerzitet Iman („Vera“), poznat po promovisanju džihada.
Uprkos ovim vezama i značajnoj saudijskoj finansijskoj podršci islamističkom pokretu, Rijad i Islah su se dva puta našli na suprotnim stranama. Najpre se to dogodilo tokom građanskog rata 1994. godine, kada je Rijad podržavao secesioniste na jugu, a Islah bio perjanica u ratu koji je protiv njih vodio predsednik Ali Abdalah Saleh (predsednik Severnog Jemena od 1978. do 1990. i ujedinjenog Jemena od 1990. do 2012. godine). Drugo suprotstavljanje se desilo kada je „arapsko proleće“ 2011. godine pružilo Islahu priliku da istakne svoju reformističku i revolucionarnu dimenziju, na veliko nezadovoljstvo saudijske protekcionističke moći. Iskoristivši narodni ustanak, partija „braće“, čije je prisustvo u parlamentu do tada sistematski ograničavano na pedesetak od ukupno 301 mesta, smatrala je da je red da konačno preuzme punu vlast i da se oslobodi predsednika (...)
